Mükemmelliyetçi Ebeveyn

Mükemmeliyetçi Ebeveynlik Nedir?

Çocukları için, her şey olmanın ve de her şeyi yapmanın günümüz ebeveynlerine hissettirdiği baskı, birçok ailede gerçek bir sorundur. Sosyal medyadaki annelik savaşlarından, aile büyüklerinin yargılayıcı bakışlarından, arkadaşlar arasındaki paylaşımlara kadar çevrelerinden gelen bilinçli/bilinçdışı mesajlar sebebiyle, annelerin ve babaların mükemmel ebeveyn olma ihtiyacı hissetmeleri şaşırtıcı değildir.

Ancak mesele şu ki: mükemmeliyetçi olmak ebeveynin stresini en üst seviyeye taşımakla kalmaz, aynı zamanda çocuğuna da zarar veriyor olabilir. Eğer mükemmeliyetçi bir ebeveynseniz, bazı beklentilerinizi değiştirerek, kendinizi ve çocuğunuzu bu aşırı stresten ve yetersizlik hissinden koruyabilirsiniz.

Mükemmeliyetçi bir ebeveyn olabileceğinizin işaretleri nelerdir?

Bazı mükemmeliyetçi ebeveynler, hayatlarının her alanında mükemmeliyetçidir. Yaptıkları her şeyde başarılı olurlar, aksi takdirde denemeye zahmet bile etmezler. Hedeflerine ulaşmak için, büyük fedakarlıklar yaparlar ve çoğu zaman, bu kişiler başarılı insanlardır. Ancak, asla ‘yeterince iyi’ hissetmezler.

Bazıları ise, sadece ebeveynliklerinde mükemmeliyetçilerdir. Bu bireyler “çocuklarını mahvetmek ”ten korkuyor olabilir veya çocuklarının en iyi okullarda okumalarını sağlayamazlarsa ebeveyn olarak başarısız hissedebilirler.

Yani; kimi ebeveynler mükemmelliği kendinden beklerken, kimileri de mükemmelliği çocuklarından beklemektedir. Oluşturdukları standartların, mükemmelliğe götüreceğini düşünürken, önünde sonunda bu mükemmellik ihtiyacı geri teper.

Mükemmel ebeveyn olma ihtiyacınızı gösteren işaretler

• Sık sık eleştirmek,
• Çocuğunuz başarılı olamadığında kendinizi suçlamak,
• Kendinizi diğer ebeveynlerle karşılaştırmak ve kendinizi yetersiz hissetmek,
• Çocuklarınız için zaten çok şey yapmanıza rağmen, daha fazlasını yapamadığınız için kendinizi suçlu hissetmek,
• Kendi ebeveynlik seçimlerinizi sürekli olarak eleştirip tekrar gözden geçirmek,
• Beklentileriniz çok yüksek olduğu için, soğukkanlılığı sık sık kaybetmek.

Çocuğunuzun mükemmel olmasını beklediğinizi gösteren işaretler

• Çocuğunuz bir şeyi sizin yolunuzla yapmazsa, onu izlemekte zorluk çekmek,
• Bir iş/görev/ödev üzerinde çalışırken çocuğunuzu aşırı yönetmek,
• Kusursuz performans göstermesi için çocuğunuza baskı uygulamak,
• Çocuğunuzu övmekten çok eleştirmek,
• Çocuğunuzu sizin hayallerinizi gerçekleştirmesi için zorlamak,
• Çocuğunuzun başarısını, kendi başarınız veya değeriniz olarak görmek,
• Çocuğunuzun matematik testi ya da futbol oyunu gibi aktivitelerine, ‘hayat-değiştiren-olaylarmış’ gibi muamele etmek.

Mükemmeliyetçiliği bırakmak

Hiç kimse mükemmel değildir. Çocuğunuz, kusurlu meslektaşlarla çalışmak için büyüyecek, kusurlu bir oda arkadaşına sahip olacak veya kusurlu biriyle evlenecek. Mükemmel bir ebeveyn olsanız bile, ona hiç iyilik yapmıyorsunuz.

Mükemmeliyetçiliği bırakmak kolay değildir. Fakat biraz gevşeklik, hataya alan verme, hem kendinizin hem de çocuğunuzun, psikolojik sağlığı için önemlidir. Ayrıca çocuğunuzla olan ilişkinizi geliştirebilir ve çocuğunuza gelecekte başarılı olmanın kapısını açabilir.

Kendinizden mükemmellik bekliyorsanız veya çocuğunuzdan mükemmel olmasını bekliyorsanız, aşağıdaki stratejiler size yardımcı olabilir:

1. Dilinizin farkına varın

İster bilim fuarında bir ödül kazanmış olsun, ister takımı sahada bir oyun kaybetmiş olsun, çocuğunuza performansının tam bir başarı olduğunu ya da kaybetmenin korkunç olduğunu söylemekten kaçının. Bunun yerine çocuğunuza, neleri iyi yaptığını belirlemesini ve bir dahaki sefere neyi daha iyi yapabileceğini düşündüğünü sorun.

2. Çocuğunuza biraz gevşeklik fırsatı tanıyın

Kendinizi, yatağını doğru bir şekilde yapmadığı ya da bir yazım hatası yaptığı için, çocuğunuza kızarken bulursanız, derin bir nefes alın. Çocukların hata yapmaları gerektiğini ve her hatanın değerli bir öğrenme fırsatı olduğunu unutmayın.

3. Sosyal medyadan uzak durun

Kendinizi ya da çocuğunuzu başkalarıyla karşılaştırmak olumsuzluk için bir davettir. Unutmayın, başka birinin hayatının sadece bir karesini görüyorsunuz, tüm filmi değil. Çocuğunuzu, başka çocuklarla karşılaştırmayın. Bütün çocuklar farklıdır. Bütün çocuklar şahsına münhasırdır.

4. Ebeveynlikte doğru yaptığınız şeye odaklanın

Tamam, çocuğunuza gündelik eğitici ve zenginleştirici aktiviteler bulmak konusunda en iyisi olmayabilirsiniz. Ancak belki de, ihtiyacı olduğunda onu kucaklayabilir veya okuldan eve geldiğinde huzurlu olmasını sağlayabilirsiniz. Kendi gücünüzü kabul edin ve “süper kahraman” olmadığınız için kendinize şefkat gösterin.

5. Başarısızlık/hata hakkında sağlıklı mesajlar verin

Çocuğunuz hata yapsın ve bazen başarısız olsun. Başarısızlığın ve hatanın bir öğrenme fırsatı olduğu hakkında onunla konuşun. Bir sınavda başarısız olmanın veya oyunda kaybetmenin zor olduğunu, ancak bunun dünyanın sonu olmadığını ona itiraf edin.

6.Sonucuna değil, çocuğunuzun çabalarına dikkat edin

Çocuğunuzu sınavından yüksek not aldığı için övmek yerine, çok çalıştığı için övün. Ya da ona oyunda iki gol atarak harika bir iş çıkardığını söylemek yerine, sıkı koştuğunu fark ettiğinizi söyleyin. Böylelikle, her ne pahasına olursa olsun başarmak yerine, elinden gelenin en iyisini yapmaya odaklanacaktır.

7. Çocuğunuz bunalmışken geri çekilin

Çocuğunuz bir konuda mücadele ederken onu yüreklendirmek ve/veya neşelendirmek faydalıdır. Ancak, çocuğunuz zihinsel olarak, bir şeyi yapmaya son vermeye karar verdiyse, denemeye devam etmesinde ısrar etmek iyi bir fikir değildir. Futbol veya piyano gibi sevdiği aktivitelerden hoşlanmamaya başlarsa, onu çok zorladığınızın bir işareti olabilir. Çocuğunuza iyi olması için ona meydan okuyun, ancak onu yapabileceğinden daha fazlasını yapmaya zorlamayın.

8. Eğlenmek de değerlidir

Hayatın her zaman bir yarış olmadığını, her şeye rağmen biraz eğlenip iyi vakit geçirmenin biz yetişkinler dünyasında ne kadar değerli olduğunu hatırlayın. Sadece eğlendiği ve iyi vakit geçirdiği bir aktiviteye de vakit ayırması konusunda, çocuğunuzu teşvik edin.

Mükemmeliyetçi bir ebeveyn iseniz, ancak gerektiği kadar gevşeyemiyorsanız, kendinizi çok fazla yıpratmayın- olabileceğiniz en iyi ebeveyn olmak için çok çalışıyorsunuz. Güçlü ve zayıf yönlerinizi kabul etmeniz, hatalarınızdan ders almanız ve kendinize biraz gevşeme fırsatı vermeye istekliliğiniz bile, çocuğunuz için iyi bir rol model olmanıza hizmet edecektir.

Mükemmeliyetçi ebeveynlerin çocukları neler hisseder?
• Sürekli kendilerini anne-babalarına beğendirmeye, ispat etmeye çalışmaktan dolayı çok kızgındırlar. Bu kızgınlık zaman zaman kendilerine yönelerek depresyona ve kendilerine zarar veren davranışlara neden olabilir.
• Katı, esnek olmayan, aşırı kuralcı yetişkinler olurlar. Doğrularını asla tartışmazlar ve kurallarını değiştirmezler. Her konuda ak ve kara, ya hep ya hiç tarzı düşünürler
• En iyi yapamayacaklarını anlayınca yapmaktan vazgeçebilirler, bu nedenle sosyal anlamda yalnızlık yaşayabilirler.
• Sevilmeyi her zaman koşula bağlı hissettiklerinden kendilerini hiçbir zaman güvende hissetmezler. Ya boyun eğerler ya da hırçınlaşır, her şeye isyan ederler.
• Başaramadıklarında büyük hayal kırıklığı yaşarlar ve kendilerini değersiz ve aşağılık hissederler, çok sık depresyon yaşayabilirler.
• Her konuda en iyi ve en üstün olmak isterler. Olamadıklarında büyük bir hayal kırıklığı yaşarlar ve dünyanın sonunun geldiğini, bir hiç olduklarını, asla sevilmeyeceklerini, hiç beğenilmeyeceklerini düşünürler ve kendilerini çok değersiz hissederler.
• Yaptıkları şeylerin iyi olduğundan bir türlü emin olamazlar. Çevresindekiler iyi olduğunu söylese bile kendi iç sesleri aksini söylediği için hoşnutsuzluk ve doyumsuzluk yaşarlar
• Kendilerine özgü becerileri ilgileri olabileceğini fark edemezler.
• Sürekli ailesinin onun için yaptıklarına layık olmaya çabalarlar ve bu konuda kendilerini ağır bir baskı altında hissederler.
• Aşırı kaygılı, tedirgin olurlar, özellikle de performans gerektiren konularda kaygı düzeyleri çok yüksek olur. Tırnak yeme, alt ıslatma, yalan söyleme sık görülen davranışlardır.
• Arkadaş ilişkiler sorunludur. Arkadaşlarını çok eleştirirler, onlardan çok fazla şey beklerler, istedikleri gibi davranmadıkları zaman arkadaşlarından uzaklaşırlar.

Ailelere Sağlıklı Bir Çocuk Yetiştirmek İçin Öneriler
• Çocuklarımızı olduğu gibi kabul edelim.
• Çocuklarımıza sadece insan oldukları için değer verelim
• Her koşulda değerli olduklarını onlara hissettirelim
• Çocuklarımıza güvenelim,inanalım
• Her koşulda onları sevdiğimizi onlara gösterelim
• Çocuklarımızı hiç kimseyle karşılaştırmayalım. Sadece kendi içinde yarışmaya teşvik edelim, böylece başarı hırsının kaygıya dönüşmesini engellemiş oluruz
• Çocuklarımıza kendileri olmaları için fırsat yaratalım. Onları ayrı bir kişilik olarak kabul edelim, onları anlamaya-tanımaya çalışalım.
• Çocuklarımızın fikirlerini dinleyelim, onlara saygı duyalım.
• Çocuklarımızın olumlu davranışlarına, yapabildiklerine odaklanalım. Olumsuzluklarını ortaya koymaktan olabildiğince kaçınalım. Yeteneksizliklerini, deneyimsizliklerini kimi başarılarıyla gidermeye çalışalım.
• Onlardan her zaman doğruyu, mükemmeli beklemeyelim.
• Yaşadıkları duyguları ifade etme olanağı verelim
• Becerilerini geliştirme konusunda destekleyelim.
• İyi yapamadıklarında, hata yaptıklarında engellemeyelim, utandırmayalım, aksine yeniden denemelerini teşvik edelim.
• Sonuca değil çabaya önem vermelerini sağlamaya çalışalım. Çabalarını ödüllendirelim
• Kapasitelerinden fazlasını onlardan bekleyerek onlara baskı yapmayalım.
• Bulundukları yerin vazgeçilmez bir üyesi olduğunu hissettirelim
• Onlara etkili zaman ayıralım, onları dinleyelim
• Hataların insanı geliştiren-öğreten bir yanı vardır. Çocuklarımız hata yaparak öğrenmeli ve hatalarının sonuçlarını yaşamalı ve kendi davranışının sorumluluğunu almayı öğrenmelidir.
Son olarak da, unutmamalıyız ki yaşamda neyle karşılaşmak istiyorsak yankısını oluşturabilmek için önce biz o davranışı yapmalıyız. Düzeltilecek şeyler varsa önce kendimizden başlamalıyız.

YETERİNCE İYİ OLABİLMENİN YOLLARI

Yukarıda mükemmeliyetçi ebeveynlerin çocuklarının hayatını ne kadar olumsuz etkileyebileceğinden bahsettik. Şimdi mükemmeliyetçilik yerine yeterince iyi ebeveyn olabilmenin yollarını düşünüyor olabilirsiniz. Öncelikle bu konuda yalnız olmadığınızı unutmayın. Çocuklarınızla ilgili endişelenmekte de haklısınız fakat unutmayın ki çocuklarınız henüz gelişim çağındalar, her şeyi hızlıca öğrenebilirler, yeni alışkanlıklar edinmeleri zor değildir. Bu yüzden hiçbir şey için geç kalmış değilsiniz. Size “Artık çok geç kaldım” diyen iç sesiniz de mükemmeliyetçiliğinizden kaynaklanıyor olabilir mi? Şimdiden sonra en iyisini değil yapabileceğinizin en iyisini deneyip başarılarınızdan ve çocuğunuzun başarılarından keyif alma vakti.

Mükemmeliyetçi Cümleleri Çöpe Atın

Çocuğunuz katıldığı bir yarışmada birinci olamamış, girdiği bir sınavda düşük bir not almış olabilir. Ona ne kadar başarısız olduğunu ya da “eğer isteseydi” daha fazlasını yapabildiğini, daha çok çalışsaydı sonuçların çok başka olabileceğini söylemek yerine verdiği emek için onu tebrik edin. Bir sonraki yarışmada ya da bir sonraki sınavda neleri nasıl daha iyi yapabileceğiyle ilgili eleştirmeden onunla konuşmayı deneyin. Sizinle duygularını açık bir şekilde paylaşabilmesinisağlayarak en büyük destekçileri olduğunuzu anlamalarını sağlayın. Tüm bunlar için küçük bir adım attığınızda her şeyin ne kadar kolay olduğunu göreceksiniz.

Çocuğunuzun Başarısına Değil Gösterdiği Çabaya Odaklanın

Çocuğunuz bir sınavdan tam puan aldığı için onu övmeyin,  çok çalıştığı için onu övün. Ya da bir futbol maçında iki gol atabildiği için onu övmeyin, ne kadar hızlı ve aceleci davrandığını ve bunun onun için tehlikeli olabileceğini söyleyip onu dostça uyarın. Böylece çocuğunuz en iyisini yapmaya odaklanmak ve sürekli hayal kırıklığına uğramak yerine yeteri kadar emek verdiğini fark edecek ve elinden gelenin en iyisini yapabilmek için çalışacaktır. Özgüveni ve kendine olan saygısı artacaktır.

Kaynak: https://www.yasantipsikoloji.com/kisiselgelisim/mukemmeliyetciebeveynliknedir/